Okul Öncesi Eğitim Üzerine...

    Çocuk sahibi olan- olmayan bütün anne babaların merakıdır, çocuk yetiştirmek. Anne-babalar ne kadar meraklı ve eğitime açık olurlarsa, çocuklarını yetiştirme konusunda da o kadar az hataya düşerler.
Çocuk gelişimi ve okul öncesi eğitim üzerine dikkat etmemiz gereken noktalar neler, bir göz atalım...

1.  Her çocuk bireydir :

-Her çocuk diğer çocuklardan farklıdır. Her birinin kendi öğrenme ve büyüme hızı vardır. En büyük hata; bir çocuğu diğeriyle kıyaslamaktır.

2.  Okul öncesi dönem hayatın temelidir :

-Doğum öncesi ve 0-6 yaş dönemi insan hayatının temelidir. Öğrenmelerimizin ve kişilik gelişimimizin büyük bir bölümü bu dönemde gerçekleşir. Bu dönemde çocuklara uyarıcı ortam ve fırsatlar yaratılarak gelişimleri desteklenmezse, yaşamlarının ileri ki dönemlerinde eksikliklerinin giderilmesi güç, hatta imkansızdır.

Örneğin çocuğunuza model olarak gece yatmadan önce dişlerinizi fırçalarsanız yada yemek yemeden önce ellerinizi yıkarsanız onun dikkatini çekerek bu davranışı onda kalıcı hale getirebilirsiniz. Böylelikle yaşamının ileri ki dönemlerinde de diş fırçalama ve el yıkama davranışını devam ettirecektir.

3.  Gelişimde kritik dönemler vardır :

- Eğitim-öğretim ; çocuk gelişim dönemleri ve özellikleri dikkate alınarak yapılmalıdır.

- Öğrenmesi gerekenleri kritik dönemde öğrenemeyenlerin bir sonraki döneme bazı eksikliklerle girecekleri unutulmamalıdır.

-Çocuğun gelişiminde belirli dönemlerde, özel alıcı dönemlerin var olduğunu ve doğru bir eğitim için bu dönemlerin uzmanlar ve aileler tarafından bilinmesi önemlidir.

4.  Eğitim çocuğun ihtiyaçlarına duyarlı olmalıdır :

- Okul öncesi dönemde eğitimin önceliğini çocuğun ihtiyaçları belirler.

- Yeni doğan bebeğin en önemli bedensel ihtiyaçları ; uyku, beslenme, temizliktir. İhtiyaçların zamanında ve eksiksiz karşılanması çocukta temel güven duygusunun oluşması açısından son derece önemlidir.

-Evde ve okulda çocuğun ihtiyaçlarına cevap vermeyen bir eğitim anlayışı ve program, çocuğa zarar verir. O yüzden okul öncesi çocuklar için hazırlanan programlar değişmez değil , her çocuğun ihtiyacına cevap verebilecek şekilde esnek hazırlanmış olmalıdır.

5.  Gelişimin bütün yönleri birbiriyle ilişkilidir ve birbirini etkiler :

-Zihinsel gelişim dil gelişiminden ayrı düşünülemeyeceği gibi, sosyal gelişimde duygusal gelişimden ayrı düşünülemez. Bütün gelişim alanları birbiriyle bütündür ve birbirini etkiler.

- Bu ilkeden yola çıkarak hazırlanacak olan eğitim programları; yaratıcı, estetik, olumlu sosyal ilişkileri içeren, iletişim becerilerini geliştiren, dil-kavram gelişimini destekleyen, değerler eğitimine uygun ve bu değerleri kazanabileceği farklı , çeşitli-görsel etkinliklere yer vererek hazırlanmalıdır.

6.  Çocuğun aktif katılımı ve ilgisi önemlidir :

-Okul öncesi dönemde çocuk, çevresindeki her şeye karşı ilgili , araştırmacı ve sorgulayıcıdır.

-Duyularını kullanarak nesnelerle tanışır, nesneleri eller, koklar, bazen kırıp içine bakar . Sürekli sorular sorar. Bu ne?, Neden öyle yaptın?, Ne dedi ?gibi. Bunlar çocuğun çevresini tanıma isteğinin göstergeleridir. Soru sormasını öğrenmesi için, mutlaka desteklemelisiniz.

-Ona her şeyi anlatmak yerine , olayın içine aktif katılımının sağlanması daha eğitici bir tavırdır.

7.  Her yeni öğrenme, kendisinden önceki öğrenmelerle ilgilidir :

-Geçmiş bilgi ve deneyimlerimiz yeni öğreneceklerimiz için temel oluşturur.

-Çocuğa yeni bilgiler-davranışlar öğretilirken, daha önce öğrendiği bilgilerden yola çıkarak yeni öğreteceğiniz bilgi yada davranış arasında ilişki kurarak öğretilmelidir.

-Bu durum çocuklara ilişki kurma ve bidiklerini yeni durumlar için kullanabilme becerisini geliştirir. Kalıcı öğrenme sağlar.

8.  Eğitim çocuğun kendi kendini disiplendirmesine olanak sağlayacak demokratik bir ortamda gerçekleşmelidir :

-Demokratik toplumun temel gereklerinden biri içten denetimli insanlar yetiştirmek.

-İçten denetimli çocuklar yetiştirmek için; çocuğun çok erken karar verebilmesi ve verdiği kararların sonucuna katlanması gerekir. Örneğin oyuncaklarını toplamıyor mu? o zaman çok sevdiği yada istediği bir şeyden mahrum kalacak ki, verdiği kararların sonuçlarına katlanmayı öğrensin ve iç denetimini, anne-babaya söylemeden kendisi gerçekleştirsin.

9.  Oyun çocuğun en önemli öğrenme yoludur. Bunun için iyi düzenlenmiş bir oyun ortamına ihtiyaç vardır :

- Oyunda hareket, konuşma, duygu ve düşüncelerini ifade etme imkanı vardır. Çocuk kendi duygu ve düşüncelerini ifade etme fırsatı bulduğu gibi başkalarının düşüncelerini dinleme ve anlamayı oyun sırasında öğrenir.

- Oyun sırasında çocuk; yeterliliklerini ve sınırlılıklarını fark eder ve diğer çocuklarla işbirliği ve iletişim kurarak insanlar hakkındaki düşüncelerine kaynak oluşturur.

-Oyun yoluyla çocuk; oyuncaklarla ve insanlarla kurduğu ilişkilerde başka birinin yardımı olmadan kendi başına iletişim kurmayı da öğrenir.

10. Sağlıklı bireylerin yetiştirilmesinde tutum ve duygular önemlidir:

-Olumlu benlik algısı veya kendi imajı, çocuğun kapasitesini iyi bir şekilde kullanmasına yardımcı olur.

-Duygularını ifade için konuşmayı, çeşitli sanat etkinliklerini kullanabilen bir çocuğun kendini olumsuz davranışlarla ifade etmeye pek de ihtiyacı olmayacaktır.

11.  Çocuğun eğitimi; kalıtım ve çevre etkileşimidir :

-Çocukta doğuştan var olan özelliklerin gelişebilmesi , uygun bir çevrede ve gerekli bilgi-becerileri kazanmasıyla mümkündür.

-Çocuğun öğrenmesini kolaylaştıracak zengin uyaranlarla dolu ev ve okul ortamı, doğru ilişkiler kurabileceği çocuk ve yetişkinlerin olduğu uyumlu bir dünya onun sağlıklı bir birey olarak yetişmesinde en önemli etkenlerdir.


UNUTMAYIN: Bir çocuk değişir, Dünya değişir...